تاب آوری و سخاوت در مددکاری اجتماعی

تاب آوری و سخاوت در مددکاری اجتماعی

کاری از کارگروه مترجمین رسانه تاب آوری اجتماعی ایران

مواردی که لازم است مددکاران اجتماعی درباره تاب آوری و سخاوت بدانند: این حرفه ذاتاً استرس زا است زیرا مددکاران اجتماعی با افراد مظلوم و آسیب پذیری کار می کنند که بسیاری از افراد جامعه این قشر از جامعه را نپذیرفته اند و به آنها اهمیت نداده اند. چه بسا مددکاران اجتماعی بتوانند صدای این قشر باشند تا با چنین حمایتی، آنها را از انزوا خارج کنند. ضمن اینکه دیدن لحظات و صحنه هایی که دیگران چگونه با آنها رفتار می کنند نیز در جای خود می تواند بسیار دردناک باشد.

دلسوزی خستگی و فرسودگی شغلی

مددکاران اجتماعی در کورانِ این شغل و حرفه، در شرایطی قرار می گیرند که معمولاً خستگی یا فرسودگی شغلی اطلاق می گردد. خستگی از دغدغه مندی انسانی زمانی است که در فضای کار کردنِ با جامعه هدفِ آسیب پذیر و چه بسا در بسیاری اوقات «خودویرانگر» غرق می شوید. ممکن است حس همدلی خود را با گروه هدف تان از دست بدهید و حتی شروع به سرزنش آنها برای مشکلات پیش آمده کنید. ممکن است شروع به نادیده گرفتن احساسات یا دیدگاه آنها کنید. خستگی از شفقت و مهرورزی موردی است که ارتباط نزدیکی با فرسودگی شغلی و استرس آسیب‌زای ثانویه دارد که اغلب شامل آن می‌شود.

فرسودگی شغلی ممکن است شامل احساس غرق شدن در ماهیت یا حجم کاریِ تان باشد. ممکن است در کار کردن با گروه هدفِ درگیر با مشکلاتِ حاد، به همراه حجم امورات اداری که نیاز است تکمیل بشوند و یا قرار گرفتن در کنار همکارانی که وظایف خود را به درستی و مسئولانه انجام نمی دهند، غرق شوید. همچنین ممکن است حین تلاش جهت ایجاد تعادل بین کار و زندگی خانوادگی باشد. ممکن است علاقه خود را به شغل خود از دست بدهید. فرسودگی شدید ممکن است فرد را به ترک شغل سوق دهد، حتی اگر جنبه هایی از  آن شغل رضایت بخش و لذت بخش هم باشد.

استرس تروماتیک ثانویه

مددکاران اجتماعی، به ویژه آنهایی که مستقیماً با مراجعین آسیب دیده کار می کنند، مستعد ابتلا به استرس تروماتیک ثانویه هستند (که گاهی اوقات ترومای نیابتی نیز نامیده می شود). در توضیح بیشتر در این خصوص قابل به ذکر است اختلال استرس تروماتیک ثانوی عبارتست: از پریشانی روانی و عاطفی که در شرایطی به وجود میآید که شخصی در جریان تجربه آسیب شخصی دیگر قرار می گیرد و چگونگی رخداد این حوادث را میشنود. این اختلال استرس که تا حدودی به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شبیه است، در بین مددکاران اجتماعی، کارکنان رفاه کودک و روانشناسان شایع است. آنها ممکن است علائم استرس تروماتیک ثانویه را صرفاً با خواندن آنچه مردم تجربه کرده اند، مانند خشونت یا کودک آزاری، احساس کنند.

مطالعه و یا یادگیری در مورد چنین تجربیاتی نیز می تواند محرکی برای فکر کردن یا تصور کردن تجربیات آسیب زا باشد. کسانی که مستقیماً با کودکان، خانواده ها و افراد آسیب دیده کار می کنند ممکن است از گوش دادن و متمرکز شدن به تجربیات ناگوار گروه هدف خود آسیب ببینند.

علائم استرس تروماتیک ثانویه

علائم استرس تروماتیک ثانویه ممکن است شامل بی خوابی، اضطراب، افسردگی، خستگی، از دست دادن اشتها یا پرخوری، احساس ناراحتی در اطراف غریبه ها یا در مکان های پرجمعیت، یا ابتلا به بیماری های جسمی ناشی از استرس مزمن باشد. بروز و علائم فرسودگی شغلی، خستگی شفقت (دلسوزی)، و استرس تروماتیک ثانویه اغلب با هم همپوشانی دارند.

علاوه بر بروز علائم فوق، یک مددکار اجتماعی که فرسودگی شغلی یا خستگی شفقت را تجربه می‌کند نیز ممکن است ناخواسته به حالت انزوا در آید و از خود این سوال را بپرسد که چرا دیگران چنین سطحی از همدلی یا فداکاری را ندارند که او به همین دلیل دچار استرس و خستگی شده است؟ یا ممکن است متمایل به بودن در کنار کسانی باشد که در چنین سطحی از خستگی شغلی و دلزدگی حرفه ای قرار دارند – این ممکن است به معنای پایان دادن به برخی از روابط طولانی مدت باشد. آنها همچنین ممکن است باورهای معنوی یا مذهبی خود را زیر سوال ببرند، برای مثال چنین سوالی به ذهن شان متبادر گردد که چرا یک خدای مهربان اجازه می دهد مردم رنج ببرند؟

رضایت دلسوزی

خطرات انجام حرفه های یاورانه و مراقبتی دلسوزانه محرز و رایج است، اما مددکاران اجتماعی و سایرین در حرفه های یاورانه همچنان پابرجا هستند زیرا به کار خود ایمان دارند و تلاش دارند تا در زندگی مردم تغییر ایجاد کنند. طرف دیگر خستگی از شفقت، رضایت از شفقت است، که به عنوان احساس خوب در مورد جنبه های حمایتی شغل‌تان تعریف شده است. احساس رضایت بیشتر از شفقت و مهرورزی ممکن است برای کسانی رخ دهد که حمایت اجتماعیِ شخصی و حرفه ایِ بیشتری دارند و در یک محیط کاریِ مثبت و سالم کار می کنند.

آندسته از شاغلین در حرفه مددکاری اجتماعی که از سطح بالاتری از رضایت از شفقت برخوردار هستند نسبت به استرس های شغلی خود  انعطاف پذیرتر خواهند بود.

تاب‌آوری در کارکنان خدمات انسانی، مددکاران اجتماعی و سایر افرادی که در حرفه های یاورانه فعالیت می‌کنند به عنوان تواناییِ سازگاری با تجارب دشوار در محل کار و با گروه های هدف و نیز عبور موفقیت آمیز از چنین شرایطی تعریف شده است.

تاب آوری لزوماً یک ویژگی ذاتی و شخصیتی نیست، اما می تواند طی زمان زمان ایجاد شود.

ایجاد تاب آوری و توانمندسازی مددکاران اجتماعی

برخی از راه‌های کلیدی که مددکاران اجتماعی می‌توانند انعطاف‌پذیری و صلابت فردی خود را توسعه و تقویت کنند، از طریق مراقبت از خود و ایجاد روابط کلیدی در زندگی‌شان است که باعث تقویت و توانمندسازی شان می‌شود. مراقبت از خود حتی می تواند شامل درگیر شدن در اعمال و رفتارهای معنوی یا مذهبی مانند پیوستن به یک گروه معنوی یا مذهبی یا خواندن کتاب های معنوی و مذهبی باشد.

همچنین ممکن است شامل انتخاب زمانی از روز یا هفته باشد که تمامی کارهای حرفه ایِ خود را متوقف کنید و فعالیتی را انجام دهید که آرامش بخش، رضایت بخش و سرگرم کننده باشد. ممکن است شامل خودمراقبتی ذهنی مانند درگیر شدن در تمرینات مراقبه یا تمرکز حواس یا خودمراقبتی فیزیکی مانند تعذیه صحیح و یا پرداختن به ورزش باشد.

همانطور که اشاره شد، ارتباطات مددکاران اجتماعی نیز کلید ایجاد انعطاف‌پذیری و صلابت می باشد. این روابط ممکن است در محل کار با افرادی از همکاران که معتقد به عدالت اجتماعی هستند و با جامعه هدف به شیوه ای دلسوزانه و همدلانه تعامل دارند، ایجاد شود. همچنین برای مددکاران اجتماعی داشتن روابط شخصی قوی و مثبت با دوستان نزدیک، همسر، پسر عمو، خواهر و برادر، والدین، فرزندان یا سایر اعضای خانواده بسیار مهم است.

آنها همچنین ممکن است به دنبال دوستی های جدید با افرادی باشند که از فعالیت ها یا سرگرمی های مشابه لذت می برند. روابط جدید و قدیمی باید مثبت باشند تا موجب تخلیه انرژی های بیشتری از زندگی فرد نشوند. روابط عاطفی و یا عاشقانه نیز باید مثبت باشد. شریک زندگی یک مددکار اجتماعی باید شرایط خاص شغلی وی را درک کند و حتی قدردان او باشد که چنین شغل انسان محور و دشواری دارد و به او کمک کند تا انعطاف پذیرتر شود.

رشد پس از سانحه

نوعی از تاب آوری که می تواند برای مددکاران اجتماعی که آسیب ثانویه را تجربه می کنند رخ دهد، رشد پس از سانحه نیابتی نامیده می شود. کالهون و تدسکی اصطلاح “رشد پس از سانحه” را برای توصیف گسترش جهان بینی فرد پس از تجربه یک رویداد آسیب زا ابداع کردند. این تغییر می تواند در کسانی که ضربه ثانویه را تجربه کرده اند نیز رخ دهد.

رشد نیابتی پس از سانحه ممکن است شامل افزایش شفقت یا تمایل بیشتر برای گوش دادن به دیگران و شنیدن دیدگاه آنها باشد. ممکن است شامل گرایش به عدم مادی گرایی و تمایل بیشتر به سمت و سوی طبیعت باشد. مددکاران اجتماعی ممکن است قدردان و شکرگزار داشته های خود باشند و بخواهند زمان بیشتری را در روابط سالم بگذرانند. آنها ممکن است روابطی را که منفی هستند و باعث می شوند احساس خستگی بیشتری کنند و میزان امیدواری آنها را کاهش می دهد کنار بگذارند. مددکاران اجتماعی حتی ممکن است باورهای مذهبی دیرینه را زیر سوال ببرند یا مسیر معنوی جدیدی انتخاب کنند و پیش بروند.

مددکاران اجتماعی که رشد پس از سانحه نیابتی را تجربه می‌کنند، ممکن است راه‌های جدیدی را برای مقابله با استرسِ ناشی از درمان مددجویانِ آسیب دیده، مظلوم و به حاشیه رانده شده کشف و یا انتخاب کنند. برای مثال، ممکن است متوجه شوند که کمک به دیگران یک امتیاز است، نه یک بار. زمانی که نمی توانند به مراجع کمک کنند یا با موفقیت از یک خط مشی یا دستورالعمل جدید جهت حمایت از وی استفاده کنند، می آموزند که محدودیت های خود را بپذیرند و این نوع نگاه مسلماً احساس ناتوانی آنها را کاهش خواهد داد.

شفقت ورزی به عنوان قدرت؛ تاب آوری و سخاوت در مددکاری اجتماعی

مددکاران اجتماعی باید بتوانند تاب آوری و صلابت خود را توسعه دهند. سخاوت می تواند شامل متواضع بودن، متمرکز ماندنِ قاطعانه بر روی کار در شرایط استرس زا و سخت است. مددکاران اجتماعی با صلابت می توانند کار را ماهرانه انجام دهند، حتی اگر به جهات مختلف کشیده شوند و احساس خستگی کنند. آنها مهارت های مقابله ایِ مورد نیاز برای برقرار بودن و پیشرفت در حرفه خود را توسعه می دهند. آنها سختگیر می شوند اما همدلی آنها همیشه باقی می ماند.

داشتن قدرت و انعطاف پذیری همچنین به این معناست که همه چیز را به خود ربط ندهید و مسائل را شخصی نکنید، به خودتان اجازه شکست بدهید، به دیگران حق اشتباه بدهید و به خود این اجازه را بدهید که کامل نباشید! به عنوان یک مددکار اجتماعی، نمی توانید به هر فردی کمک کنید. گاهی اوقات شما و گروه هدف تان شکست می خورید، اما ادامه می دهید. این ظرافت و قدرت مددکاران اجتماعی است.

مددکاران اجتماعی زمانی می توانند مدیران بزرگی باشند که بدانند می توانند تغییر و تحول ایجاد کنند. وقتی به نظر می رسد که خیلی ها به مسیری که آنها انتخاب کرده اند کمترین اهمیتی نمی دهند، مددکاران اجتماعی از حمایت و مراقبت های انسانی دست نمی کشند و ظرفیت آنها برای انجام این کار در واقع یک هدیه خاص و قدرتمند است!

منبع:

What do Social Workers Need to Know about Resilience and Grit?